Hayatımız uzlaşma kültüründen değil çatışma kültüründen besleniyor. Son otuz, kırk yıldır hızlanan ama belki de yüz yıldır süren devlet eliyle yürütülen tek tipli vatandaş ve tek biçimli batılaşma süreci yalnızca devlet ile vatandaş arasında gerilim üretmedi. Model kendi müridini, kimliğini de üretti bir yandan. Öte yandan modelin ötekilerinin, muhaliflerinin, mağdurlarının her hak talebi modelin makbullerinin de direnciyle karşılaştı.
İster göçle gelen yeni kentliler ister Kürtler veya dindarlar ve diğerleri dirençle karşılaştıkça siyasallaştılar. Mağdurlar, kültürel kimlikler siyasallaştıkça mesele devlet ile vatandaş arasındaki gerilimden toplumun iç gerilimine evrildi. Bir yandan artan toplumsal gerilim öte yandan hızlanan gündelik hayatın ritminin ürettiği endişe, korku, ötekileştirme duyguları bir çatışma kültürü oluşturdu.
Siyaset ve medya eliyle, elbette sade bireylerin de gönüllü, bilinçli ya da bilinçsiz rızasıyla, ötekileştirme, ayrımcılık, hatta şiddet ve giderek savaş normalleşti.
Bu sürecin olumlu yanı ise varlıkları inkar edilen farklılıklar, kültürel kimlikler kamusal görünürlük kazandı. Farklılıkların ve kültürel kimliklerin görünür olması ve demokratik taleplerini dile getirir olması, zaman zaman devletle çatışmaya girmiş olmaları çatışma kültürünün gelişmesini ima ettiği kadar gelecek hayatın nasıl olması gerektiğinin de filizlerini üretti.
Kısaca her şey ne bembeyaz ne de simsiyah. Şimdi Kürt meselesinde yeni bir sürece girildi. Gündelik hayattaki bu çatışma kültürü nedeniyle ki Kürt meselesinde çözüm yalnızca yasal düzenlemelerden ibaret değildir. Barışı, uzlaşma kültürünü de inşa etmemiz gerekir.
Birinci aşama çatışmaların durması elbette, daha sonrasında alınması gereken uzun bir yol var. Muhtemelen en uzun gidilmesi gereken mesafe toplumun demokratikleşmesi için yapılması gerekenlerden oluşacak.
Bunun için birbirimizi yeniden tanımaya ihtiyacımız var. Gündelik hayatın içinde liderlerin, siyasi aktör ve kurumların ötesinde hepimizin yapabilecekleri ve yapması gerekenler var. Büyük anlaşmaları yapacaklar, büyük adımları atacaklar siyasetçiler olacak belki ama asıl daha sade, küçük, iddiasız başlangıçlara ihtiyacımız var.
Kürt meselesi diye söze başlasak evde, dost meclisinde, işyerinde, eminim hepimizin cebinde, dilinde şehvetli siyasi sözcükler, paragraflar çokça var. Ama galiba Kürtçe bir merhaba demeyi bilmiyoruz. Merak da etmedik hiç. Bunca yıl beraber yaşadığımız insanların kim olduklarını da bilmiyoruz hala, nelere üzüldüklerini, nelere sevindiklerini de.
Barış bu kadar sade bir noktadan başlayarak inşa edilecek.
Bugün Newroz, Kürtlerin en büyük ve en güzel bayramı. Umutlarımı, bayram sevincimi, Fehim Işık’ın Tarih Vakfı için hazırladığı Kürt Dili ve Edebiyatı kitabından aldığım Casimê Celîl’in şiiri ve Selim Temo çevirisiyle paylaşmak istedim.
KİLAMA QÎZA KURDA
Bin vê tava geşda ez,
Xwezil bibûma kewekê…
Min bida baska bi lez,
Bigeriyama dinyalıkê…
Bikira qîrîn û bistira,
Kılamêd edlayê,
Ba dengê mi bela kira,
Hercar qulbê dinyaê.
Yan bibûma mixekî pirê,
Li ser rîya edlayê,
Qewîn kira pira edlayê,
Boy temamiya merivayê.
Yan bibûma pelê kaxêz,
“edlayî” ser min bihata nivîsar,
Yan bibûma dareke çinar ez,
Tim bidîta edlayî û bihar…
KÜRT KIZININ ŞARKISI
Bu parlak güneş altında ben,
Bir keklik olaydım keşke…
Yüklenip kanatlarıma hemen
Dünyayı dolaşsam keşke…
Çığlık çığlığa kalsam, bağırsam,
Barış türkülerinden birini,
Rüzgar sesimi dağıtsa tam
Doldurup dünyanın her yerini,
Bir köprü ayağı mı olsaydım,
Ah barış yolunun üstünde.
Köprüyü öyle sağlam kılsaydım,
Hem başka insanlar için de.
Ya bir sayfa kağıt olsaydım,
“Barış” yazılsaydı üzerime,
Ya bir çınar olsaydım,
Görseydim, hem barışı, baharı hem de…