Dün 29 Mart seçimleri üzerinden bir analiz ve akıl yürütmesi yapmaya çalışmıştık. 2011 Seçimlerinde oy dağılım örgüsü ya da seçmen tercih ve profilleri iki yıl içinde tümüyle değişebilir mi? Sıkça yazıyorum, seçmen zihni boş bir defter sayfası değil. Bir lider değişikliği ya da tek bir haber veya yeni bir slogan tercihleri tümüyle değiştirmez. Elbette gelişmelerden etkilenen ve tercihlerini gözden geçiren bireyler olacaktır. Fakat tüm bir toplumun belleğini sıfırlamak ya da küçük hamlelerle etkilemek komploya yatkın akıl yürütmelerle bile izah edilemez. O nedenle partilerden örneğin CHP’den daha köklü değişiklikler beklenmekte ve talep edilmektedir. Tabi CHP iktidar olmak istiyorsa…
Yine de bu dizide bundan sonraki senaryolar 29 Mart seçimlerindeki oy dağılım örgüsü (oy dağılım oranları değil) esas alınarak yapılan hesaplamalara dayanmaktadır.
Bu senaryoların anlamsız kalması ve boşa çıkması, temennilerle değil yeni bir siyaset, siyaset tarzı, örgütlenme modeli ve örgüt daha da önemlisi bir zihniyet değişikliği yapılması ile mümkündür.
Ak Parti’ye dair senaryolar
Ak Parti kitle partisi, ülkenin her yerinde önemli bir oy oranına sahip, çekiştiği parti hemen her ilde ve bölge de farklı ve özellikle doğu bölgelerinde seçim barajı nedeniyle bağımsız adaylar yoluyla seçime katılacak BDP adaylarıyla çekişecek ve yine doğu bölgelerinde milletvekilliği kazanmak için alması gereken oy adeti batı illerine göre daha düşük.
Bu temel karakteristikler nedeniyle Ak Parti’nin her türlü senaryoda oy oranından daha fazla milletvekilliği kazanacağı çok açık. Yine de Ak Parti’nin kazanacağı milletvekili sayısını belirleyecek etmen kendi oy oranı değil karşısındakilerin oy oranı olacak.
Yalnızca Ak Parti oy oranlarını dikkate alarak hesaplamaları yaptığımızda kabaca şunu söylemek mümkün: Ak Parti yüzde 38,5 ile 40 aralığında oy aldığında 276-290 milletvekilliği, yüzde 41 ile 45 oy aralığında 290-330 milletvekilliği, yüzde 46-51 oy aralığında 330-366 milletvekilliği, yüzde 52’yi geçerse de 367 ve üstü milletvekilliği kazanacak.
Gördüğünüz gibi Ak Parti’yi iktidardan düşürebilmek için oyunun yüzde 38 altına düşmesi gerekiyor veya diğer partilerin oy oranlarının çok ama çok daha fazla artması gerekiyor.
CHP’ye dair senaryolar
Şimdiye kadarki analizler veya daha önce defalarca yayınladığımız CHP’ye dair bulgular gösteriyor ki, CHP artık kitle partisi değil. Yalnızca bölgesel ve coğrafi olarak sıkışmışlık değil, demografik olarak ülkenin geliri ve eğitimi yüksek kesimlerine de sıkışmış durumda, hayat tarzı olarak modernlere de sıkışmış durumda, Kürt meselesindeki tutumu nedeniyle Kürtlerden dışlanmış durumda.
Yeniden kitle partisi olmak için gerekenleri daha önce iki ayrı dörder bölümlük diziler halinde T24’de yayınlamıştık. Bu sıkışmışlık aşılamaz ve yeniden kitle partisi olmak başarılamaz ise ve 29 Mart seçimlerini analiz ederek altını çizmeye çalıştığımız oy dağılımdaki karakteristikler değişmez ise CHP’nin olası oy oranlarıyla kazanacağı milletvekilliği sayıları şöyle:
CHP 29 Mart sıkışmışlığını tekrar yaşayarak yüzde 25-28 oranında oy alırsa 140-160 milletvekilliği, yüzde 29-32 oranında oy alırsa 160-180 milletvekilliği, yüzde 32-36 oy alırsa 181-195 milletvekilliği kazanacak. 200 Milletvekilliğini aşması için CHP’nin yüzde 37 oy oranını aşması gerekiyor.
MHP’ye dair senaryolar
Referandum süreci ve sonuçlarının analizi ile bazı araştırmalar gösteriyor ki, MHP 29 Mart’taki oy oranından oldukça ıraktadır. MHP tabanından hem Ak Parti’ye doğru daha güçlü hem CHP’ye doğru daha zayıf bir hareket gözlenmektedir. Yine de 29 Mart MHP oy dağılımdaki karakteristiği esas alarak hesaplama yaptığımızda şöyle bir ihtimaller dizisi ortaya çıkmaktadır.
MHP yüzde 10-12 oranında oy alırsa 42-48 milletvekilliği, yüzde 13-14 oranında oy alırsa 49-61 milletvekilliği, yüzde 15-16 oy alırsa 62-80 milletvekilliği kazanacak. 80 Milletvekilliğini aşması için MHP’nin yüzde 17 oy oranını aşması gerekiyor
BDP’ye dair senaryolar
BDP seçim barajı nedeniyle seçimleri boykot eder mi, yoksa yine bağımsız adaylar yoluyla mı katılır henüz bilmiyoruz. Referandumdaki boykot dikkate alınırsa, Kürt meselesinde art arda yaptığı hamleler aynı şoven reflekslerle tartışma gündemine bile alınmazsa bu olasılığı güçlü olduğu kanısındayım ben. Hele Öcalan’ın Mart’tan sonra “ben aradan çekilirim” türü imaları da düşünülürse partinin bu olasılığı ciddi olarak düşüneceği beklenebilir.
Bağımsız adaylar yoluyla seçime katılırsa 2007’deki gibi diğer küçük sol parti ve grupları da yanında bulamayabilir. Ya da küçük sol partilerden de beklenenden fazla sayıda bağımsız aday çıkabilir. Buna karşılık bağımsız adaylar ve seçmenler organizasyonu konusunda partinin de 2007 pratiğinden dersler çıkaracağı beklenir. Yine de tüm olasılıklar içinde bile BDP adayları ülke toplamında yüzde 6-7 oranında oy alacaktır ki, bu da 25-28 Milletvekilliği anlamına gelir.
Senaryolar ve siyasi değerlendirme
Partileri tek tek analiz ederek olası milletvekili sayılarını gördük. Ak Parti’nin iktidardan düşürülebilecek milletvekili sayılarına ulaşmak için hem CHP’nin hem MHP’nin hem de BDP’nin beklenenden çok daha fazla güçlenmesi gerekiyor. Bunun yolu da bu üç partinin de kitle partisine dönüşebilmesi gerekiyor. BDP için bunu beklemek gerçekçi olmadığına göre CHP ve MHP’nin beraberce değişmesi ya da toplamda yüzde 52 oya ulaşmaları gerek.
Yani yüzde 52 oy oranı Ak Parti’ye Anayasa’yı tek başına Meclis’te değiştirebilme gücü sağlarken CHP ve MHP’ye 276’yı aşan milletvekilliğiyle ancak iktidar umudu doğuruyor.
Tabi burada sözünü ettiğimiz hep partilerin tercih, politika ve siyaset tarzlarının belirleyicileri oldukları durumlar. Toplum, seçmen farklı duygularla hareket eder, örneğin “Ak Parti’yi bu kadar da güçlendirmeyelim” der mi?
Ak Parti’nin böylesi bir riski hangi olasılık oranında vardır bilemeyiz. Fakat genel olarak bazı siyasi ipuçları not edilebilir. Ak Parti 22 Temmuz 2007 seçimlerinden sonra kutuplaşmayı bilinçli olarak artırdı ve kullandı. Yine 22 Temmuz sonrası giderek önceki döneminde uzak durduğu çatışmacı siyasete yöneldi. Kürt meselesinde, demokratikleşme ve Avrupa Birliği meselesinde çok gerilerde kaldı. Belki de kendi siyasi hedeflerinin sınırlarına geldi.
Şimdi Ak Parti yeni bir vizyon, politikalar ve kadrolar yenilemesi yapacak, gerçek bir muhafazakar demokrat parti olmayı hedefleyecek mi? Örneğin bütün muhafazakarlığı dini muhafazakarlık olarak okumaya devam edecek, tüm ahlaki ve gündelik hayat tartışmalarına dini referanslarla mı tepki verecek? Bütün muhafazakarları şoven, milliyetçi olarak görmeye devam edecek, Kürt meselesinde söylemde ileri eylemde geri pozisyonunu devam ettirmeye kendini mecbur hissetmeye devam edecek mi? Demokratikleşme derken öğrencilere, işçilere her eylemde şiddet politikalarına devam edecek mi? Bu sorun alanları toplumsal vicdanı tetikleyebilir mi?
Tüm bunlar, toplumsal bellekte ve toplumsal psikolojide bir şeyleri bir yerlerde biriktiriyor olabilir. Özellikle de İsrail meselesinde olduğu gibi kimlikli politika ile savaşı, çatışmayı bile göze alabilme hali arasındaki ince çizgide herhangi bir kırılma toplumun başka kaygı ve korkularını harekete geçirebilir mi? Çünkü bu toplum nihai tahlilde tercihini batı medeniyetinden yana ve barıştan yana olduğunu düşünüyorum ben. Buralardaki keskin kırılmalar ya da olası riskler Ak Parti’nin aşil topuğu olabilir.
CHP ve MHP açısından ise mesele daha kritiktir. Tarhan Erdem’in tespitiyle bu iki partinin seçmeni de partilerine iktidar olma iddiasıyla oy vermiyor. Her iki parti de iktidara talip izlenimi vermiyor. İzledikleri politikalar ve her sorunda aldıkları pozisyon, iktidar olurlarsa o sorunu nasıl çözecekleri üzerinden değil Ak Parti’ye adım attırmamak üzerinden.
Eğer bu iki parti de gerçekten kendilerini ve politikalarını yenileyemeyeceklerse, seçim sonrası dönemde Anayasa veya Kürt meselesinde müzakere masasında olmayı istemiyorlar demektir.
Beş buçuk ay sonra neler olacağını göreceğiz. Emin olduğum tek şey bazı meselelerimizin sürdürülemez olduğu ve yalnızca bu nedenle bile partilerin önümüzdeki kısa dönemde, kendilerini ve ülke için ütopya ve iddialarını yenilemeleri gerektiği.